Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad’ın Tunus’ta ağırlandığı gün, Arap Baharı’yla birlikte yelkenlerini açan Siyasal İslam’ın öncülerinden Nahda Hareketi’nin lideri Raşid el-Gannuşi, Suriye’nin arkasına gönderildi. Barlar. Korkunç bir çatışmaydı. 2011’deki isyan dalgasına paralel olarak bir vekâlet savaşına maruz kalan Suriye’deki Esad yönetimi, Arap dünyasıyla ilişkilerini normalleştirmeye başlarken, Arap Baharı’nda değişme şansı bulan Tunus, bu durumla barışıyor. ‘anayasal darbe’ uygulamalarıyla yeni dönemin aktörleri.
25 Temmuz 2021’de parlamentoyu askıya alan Cumhurbaşkanı Kays Said’in milletvekillerinin dokunulmazlığını kaldırdığı ve Hişam el-Meşişi hükümetine son verdiği sistemi yeniden kurma operasyonunda anayasa, referandum ve genelge yazımıyla devam etti. Seçimlerin ana motivasyonu El-Nahda Hareketi’ni devletten ihraç etmekti.
Geçen yıl yüzde 30’luk katılımla gerçekleşen anayasa referandumunun ardından muhalefetin boykot ettiği seçimlerde katılımın yüzde 11 ile sınırlı kalması, Said’in sürecinin meşruiyetine dair önemli soru işaretlerini gündeme getirdi. Ayrıca ekonomik kriz de Said üzerindeki baskıyı artırdı. İşte böyle bir ortamda Müslüman Kardeşler’in Tunus’taki uzantısı El Nahda’yı siyasi olarak ortadan kaldırmak için yeni bir saldırı geldi.
İç savaş uyarısıyla tetiklenen operasyon
17 Nisan’da gözaltına alınan Gannuşi, 48 saat süren takibin ardından tutuklanırken, Al-Nahda’nın genel merkezi kapatıldı ve ülke genelinde toplantı yapılması yasaklandı. 19 Nisan’da, Ulusal Kurtuluş Cephesi’nin uyum merkezi ve Tunus İrade Partisi’nin karargahı, Said’i ‘diktatörlük eğilimleri’ sergilemekle suçlayarak kapatıldı.
‘Siyasi krizden çıkış’ hedefiyle Nisan 2022’de sol kanattan Ahmet Necip Şabi liderliğinde muhalefetin çatı örgütü olarak ortaya çıkan Ulusal Kurtuluş Cephesi’nin en büyük bileşeni El-Nahda’dır. Hareket.
El-Nahda’yı hedef alan soruşturma, Ghannuşi dışında Bilkasim Hasan, Muhammed Kumani ve Ahmet Maşriki’nin de aralarında bulunduğu 11 kişi hakkında açılan soruşturmalarla genişletildi. Soruşturma belgelerinde devletin güvenliğini sağlamaya yönelik komplo, silahlı isyana tahrik, cinayet ve hırsızlık gibi suçlamalar yer alıyor.
Daha önceki soruşturmalarda El Nahda liderleri, Tunuslu cihatçıları finanse etmek ve onları Suriye, Libya ve Yemen’e göndermekle, 2013’te Halk Cephesi liderleri Shukri Belaid ve Muhammed Brahimi’ye yönelik suikastlara ilişkin soruşturmaları örtbas etmek ve Selefi gruplara yol açmakla suçlanıyordu. şiddeti haklı çıkarmak . İslam emirliği talep eden ve “demokrasiyi gömme zamanı” diyen Hizb’ut Tahrir yasallaşırken, El Kaide bağlantılı Ensar el-Şeria Tunus’a döndü.
Son operasyonu tetikleyen, Gannuşi’nin 15 Nisan’da Ulusal Kurtuluş Cephesi karargahında yaptığı bir konuşmaydı. El-Nahda’sız, siyasi İslamsız, solcu ya da başka herhangi bir unsurun olmadığı Tunus bir iç savaş projesidir” dedi. Nahda’nın başı, darbeyi kutlayanların demokrat değil iç savaş yanlısı olduğunu ve darbenin alkışlanmak yerine taşlanması gerektiğini söyledi.
Bundan hemen önce de Gannuşi’nin damadı ve eski Dışişleri Bakanı Refik Abdulselam, “Ordunun tarafsız ve siyasetten uzak olduğu söylemi büyük bir saçmalıktır ve bu saçmalığa son verilmelidir” sözleriyle gönülleri fethetti. .
El-Nahda, tüm muhalefeti baskıcı uygulamalara karşı birleşmeye çağırırken, Şükrü Belaid’in kurduğu Demokrat Yurtsever Parti harekatın temelini oluşturdu. Parti, liderlerinin öldürülmesinden Nahda’yı sorumlu tutuyor.
Al-Nahda yetkilileri, operasyonların hareketi tamamen yasaklama noktasına gitmesinden endişe ediyor. Müslüman Kardeşler projesine şiddetle karşı çıkan kanatlar, terörün finansmanı, siyasi suikastlar ve seçim kampanyalarına yapılan yasadışı bağışlar nedeniyle uzun süredir Said’e Al-Nahda’yı kapatması için baskı yapıyordu.
Said’e göre her şey kitaba ve halkın iradesine uygundur.
Said, 2011 sonrası siyasete yön veren güçlerle uzlaşma yolunu kapatıyor. El-Nahda önderliğinde muhalefet milletvekilleri, 30 Mart 2022’de yine internet üzerinden bir oturum düzenleyerek Said’e meydan okudu. Said, bunu bir darbe girişimi olarak nitelendirdi ve feshetti. askıya alınan parlamento. Buna rağmen muhalefet, 17 Aralık seçimleriyle belirlenen yeni meclisi yasal görmüyor. Gelinen noktada ne 25 Temmuz 2022’de kabul edilen yeni anayasa, ne de 20 ay sonra yeniden açılan meclis siyasi gerilimi sona erdirebildi.
Muhaliflerini haksız, hain ve terörist olarak nitelendirmekten çekinmeyen Said, onların hukuku uyguladıklarını, sisteme sızan ve her renge bürünenlerle karşı karşıya geldiklerini ve devleti istismarcılardan temizleyip, görevlerini yerine getirmeye çalıştıklarını savunuyor. halkın talepleri.
Şubat ayındaki operasyon dalgasında El Nahda ile bağlantılı en az 20 kişi tutuklandı. Gözaltına alınanlar arasında yer alan El-Nahda’nın Genel Başkan Yardımcısı Nureddin el-Bahiri, 2012-2013’te Adalet Bakanlığı koltuğunda otururken bazı hakimleri “eski rejimin adamları” diyerek görevden aldı. Bu dönemde alınan atama kararları, Nahda’nın yargıya ve polise sızma operasyonu olarak görülüyor. Said, yargının kilit noktalarına yerleştirilen kişilerin suikast, yolsuzluk ve kamu malı talanına ilişkin belgeler kisvesi altında olduğunu iddia etti.
Said’in “inatçı” yönetim anlayışı dikkate alındığında, tepkilere rağmen operasyonların devam edeceği tahmin edilebilir. Başta Tunus İşçi Sendikaları Genel Konfederasyonu (UGTT) olmak üzere bazı kurumlar Said’i içinde bulunduğu siyasi ve ekonomik krizden çıkmak için ulusal diyaloga davet ederken, muhalefet sertleşiyor. Özellikle Ulusal Kurtuluş Cephesi bileşenleri yeni parlamento ve hükümeti tanımamakta ısrar ediyor.
İlk üçe giren Al-Nahda, Tunus’un Kalbi ve eski parlamentodaki Haysiyet Koalisyonu şöyle dursun, başlangıçta Said’in müdahalesini destekleyen Hür Anayasa Partisi bile seçimi boykot etme cephesindeydi. Said’in meclisindeki tüm adımlar ‘arınma-tasfiye’ mantığıyla işliyor. Örneğin, siyasetçilere aday olacakları seçim bölgesinde ikamet etme ve bölgede ikamet eden 400 kişinin imzasını alma kuralını getiren yeni seçim yasası, deyim yerindeyse dışarıdaki muhalefetin önünü kapatmıştır. .
Devrik cumhurbaşkanı Zineel Abidin bin Ali döneminde yurt dışına yerleşen muhaliflerin bir kısmı, 2011 Yasemin Devrimi’nin kazanımlarının tersine dönmesiyle sürgün hayatlarına geri döndü. Fransa’ya yerleşen eski Cumhurbaşkanı Munsif el-Merzuki de bunlar arasında.
Türkiye’de yine dikkat
Tunus’ta yaşanan bu kritik dönemde El Nahda’ya yakınlığıyla tanınan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın tavrı ilgiyle takip ediliyor.
Türkiye’nin Tunus Büyükelçisi Çağlar Fahri Çakıralp’in yeni Meclis Başkanı İbrahim Buderbale ile görüşmesi Arap basınında AKP’nin Nahda’yı feda ettiği yorumlarına yol açtı.
Çakıralp, TBMM Başkanı Mustafa Şentop’un ikili çıkarları vurgulayan mektubunu Tunuslu mevkidaşına iletti. AKP, Müslüman Kardeşler’i himaye etme politikasını Mısır’la bağları düzeltmek için revize ederken, Tunus’ta emsal teşkil edeceği düşünülüyordu.
AKP yönetimi, Said’in 2022’de meclisi feshetme kararını kınarken, Tunus Dışişleri Bakanlığı protesto notası ile yanıt verdi. Said, Erdoğan’a da “Biz il değiliz. Ferman beklemiyoruz. Egemenliğimiz, şerefimiz, gurumuz her şeyin önündedir” diyerek Erdoğan’a karşı çıktı.
Gannuşi tutuklanınca iki ülkenin ortasındaki bahar havası toz dumana karıştı. Eski çizgisine dönen Erdoğan, “Mevcut yönetim kardeşim Gannuşi’yi tutukladı. Tunus’taki yetkililerle henüz telefonla iletişim kuramadık. Ama denemeye devam edeceğiz. Onlarla konuşabilirsek uygun görmediğimizi söyleriz.”
Al Arab gazetesi de Tunus Dışişleri Bakanlığı’nın Nahda’yı kurtarmaya yönelik müdahale veya arabuluculuk çabalarına izin vermediğini yazdı. Said, meşruiyeti sorgulayan iç ve dış yansımalara tahammülü olmadığını kendisine defalarca hissettirdi.
Geçmişin kara bulutları dönüyor
Ghannouchi’nin iç savaş uyarısı, bir yandan 2012-2013’te muhalefet liderleri, güvenlik birimleri ve turistlere yönelik saldırıları, diğer yandan El-Nahda’nın doğrudan müdahil olduğu 1987 ve 1991’deki şiddeti hatırlattı. 1991’de iktidar partisi Anayasal Demokratik Birlik’in (RCD) binalarına baskın düzenleyen 300 kişi hakkında dava açıldı ve Nahda terör örgütü ilan edildi. Örgüt ile irtibatlı 15 bin kişinin kamuda çalışması yasaklandı.
Operasyonel sistemin Nahda ile pasif sayılabilecek uzlaşmasının, bir eşik aşıldığında açık çatışma aşamasına geçtiği söylenebilir. Ancak bu aşamada, bu durumun bir iç savaş senaryosu olarak nitelendirilmesini gerektirecek işaretlerin olduğu söylenemez. Muhalefet arasında, parlamentonun dağılmasından bu yana iç bölünmeler yaşayan Nahda’nın tabutuna son çiviyi Gannuşi’nin vurduğunu düşünenler var.
Al-Nahda iktidara geldikten sonra siyasal İslam projesini geride bıraktığını söylese de ikna edici değildi. Partide sözünü tutmamak, mecliste blokaj oluşturmak ve yanlış ittifaklar kurmakla eleştirilen Gannuşi, Said’in iktidarı tekelleştiren adımları karşısında kendi tabanını bile harekete geçirmekte zorlandı.
25 Eylül 2021’de bakanlar ve milletvekilleri de dahil olmak üzere 113 üst düzey yönetici, Ghannouchi’nin başarısızlıklarını gerekçe göstererek Al-Nahda’dan ayrıldı. Pasif bir direniş sergileyen Nahda yönetimi, Said’in “kurumları yerleştirme” projesine bel bağlayarak iflas ederek ekonomik krizin pençesine düştü. Ancak, Said’i yönünden döndürmek için yeterli baskı yoktu.
El-Nahda’yı darmadağın eden bu operasyonların 2011 öncesi gibi mutlak siyasi yasaklar getirip getirmeyeceğini kestirmek zor. Ama her halükarda siyasi İslam için çanlar çalıyor. Gannuşi yıllar sonra sürgünden döndüğünde Kartaca Havalimanı’nda “Taleal Bedru Aleyna” (Gündoğdu Üzerimize) nakaratıyla karşılandı. Şimdi gün batımı olması gerekiyordu.
